Od "zapalniczki" po krótki odrzut lufy Colt M1911

PREKURSOR KRÓTKIEGO ODRZUTU

Colt wzór M1911 często występuje również pod nazwą Colt 45 Automatic. Został zbudowany w Stanach Zjednoczonych przez Johna Mosesa Browninga na początku XX wieku. Broń była na wyposażeniu armii amerykańskiej od 1911 do lat osiemdziesiątych XX wieku. Magazynek o pojemności 7 nabojów kalibru 11,43 mm wsuwany jest do rękojeści. Projekt broni praktycznie nie zmienił się do czasów obecnych, a jej pionierska zasada działania krótkiego odrzutu lufy została zaimplementowana w większości późniejszych pistoletów. Aby prześledzić historię inicjacji zapłonu prochu należy cofnąć się 500 lat wstecz…

Zdj. 1 – Colt M1911
Źródło: http://www.opisybroni.republika.pl/M1911.html

ZAMEK KOŁOWY

Wtedy, tak jak i dziś, człowiek poszukiwał broni, którą można było łatwo chować, strzelać z jednej ręki i neutralizować cel na odległość. 400 lat przed wyprodukowaniem M1911 pierwsza broń krótka pojawiła się w Europie wraz ze stworzeniem zamka kołowego (1509 rok). Dzięki niemu broń zawczasu można było przygotować do strzału i użyć w wybranym przez strzelca momencie. W XVI wieku był to wielki postęp. W pistolecie z zamkiem kołowym był stosowany czarny proch.
Działał podobnie jak współczesna zapalniczka krzesiwowa. Centralnie umieszczone pokarbowane koło poruszane sprężyną spiralną, wytwarzało iskry w zetknięciu z kawałkiem pirytu znajdującego się w szczękach kurka. To rozwiązanie umożliwiało oddanie szybkiego strzału, ponieważ iskry były generowane tuż obok czarnego prochu w panewce, która prowadziła do ładunku miotającego w lufie. Następcą zamka kołowego był zamek holenderski, gdzie zamiast pirytu dającego iskrę, użyto krzemiennej skałki.

Zdj. 2 – Pistolet z mechanizmem kołowym
Źródło: http://www.pancerni.easyisp.pl/Szabla%20i%20kon/Artykuly/Bron_palna/bron_palna.php

ZAMEK SKAŁKOWY

Następnym rozwiązaniem był zamek skałkowy, którego konstrukcja dominowała do czasu wynalezienia kapiszonów i naboju scalonego. Zamiast ruchomego koła i przystawianego kurka, posiadał listwę z krzesiwem, która jednocześnie była osłoną panewki. Mniej ruchomych części wiązało się z mniejszą ilością problemów i łatwiejszą obsługą. Dzięki temu produkcja była tańsza i prostsza.

Zdj. 3 – Pistolet z zamkiem skałkowym
Źródło: http://globalreplicas.com/webpage/pistolet-skalkowy-bron-palna.html

KAPISZON

W latach trzydziestych XIX wieku pojawił się nowy pomysł na broń wielostrzałową – rewolwer. Prekursorem w tej dziedzinie był amerykański wynalazca i przemysłowiec Samuel Colt. W wieku 18 lat opatentował obracający się bęben z kilkoma komorami, które ustawiają się w jednej linii z lufą. Pierwszy rewolwer wyprodukowano w 1836 roku. Był to Colt Paterson. Wykorzystywał nowatorski rodzaj zapłonu jakim był kapiszon. Cechował się znacznie większą niezawodnością w porównaniu do zapłonu skałkowego. Musiał jednak być rozłożony, wyczyszczony, naładowany (prochem, pociskami, kapiszonami) i złożony by ponownie strzelać.

Zdj. 4 – Bęben kapiszonowy
Źródło: http://www.damonmills.com/PS%20Pages/PS%2037/Paterson%20Carbine%203189.htm

NABÓJ SCALONY

Wojna Secesyjna zmusiła amerykańską armię do poszukiwania i sięgnięcia po europejskie nowinki techniczne. Jedną z najważniejszych był metalowy nabój scalony. Składał się z pocisku, ładunku miotającego (mieszanki wybuchowej) zamkniętej w jednej łusce dopasowanej do komory nabojowej. W roku 1873 w fabryce Colta powstał pierwszy rewolwer pojedynczego działania na naboje scalone zwany jako „Pacyfikator”.

Zdj. 5 – Colt Peacemaker – rewolwer na naboje scalene
Źródło: http://firearmshistory.blogspot.com/2010/07/revolver-loading-mechanisms.html

KRÓTKI ODRZUT LUFY

Podczas I Wojny Światowej rewolwer ustąpił miejsca samopowtarzalnemu pistoletowi Colt M1911. Pistolet ten w swojej podstawowej konstrukcji stosował zasadę krótkiego odrzutu lufy. Gazy prochowe po zapłonie wypychają pocisk i jednocześnie cofają zamek. Pazur wyciągu uwalnia łuskę a sprężyna powrotna przesuwa zamek do przodu, który ładuje z magazynka kolejny nabój do komory. Rygle lufy wchodzą w opory ryglowe i broń jest gotowa do następnego strzału.